تبارانحراف8

این دوره از نظر سیاسی، به دو بخش کاملاً متفاوت تقسیم می‌شود. دوره پادشاهی مأمون تا مرگ متوکل و دوره پادشاهی منتصر تا معتمد. در دوره نخست، همچنان شاهد قدرت نمائی پادشاهان عباسی در داخل و خارج از مرزها هستیم. مدت حکمرانی پادشاهان، نشان از این اقتدار دارد؛ هرچند این قدرت نمایی از اواخر دوره پادشاهی متوکل، پوشالی بودن خود را آشکار کرد و روی دیگر سکّه سلسله عباسیان رو شد. برخلاف دوره نخست با کشته شدن متوکل به دست نیروهایی که به دست خود عباسیان، به دربار راه یافته بودند، ورق پادشاهی برگشت و کم کم پادشاه، نقش عروسک خیمه شب‌بازی را در دست اتاق فکری آشکار و مخفی یهود پیدا کرد و برای زنده ماندن، مجبور بود هرچه از پس پرده از او خواسته می‌شد را انجام دهد؛ هرچند که می‌دانست چه مطابق میل این اتاق فکر رفتار کند و چه بخواهد دربرابر آن بایستد، باید منتظر بدترین مرگها و وحشیانه‌ترین درگیریها بر سر قدرت باشد!

گزیده ای از کتاب تبار انحراف8:
گزارش‌های این دوره از آن جهت اهمیت دارد که نشان از به پا شدن شوری حسینی در میان عموم افراد جامعه دارد. این نکته در گزارشی شیعی، بسیار زیبا بیان شده است: به متوکل خبر رسید که مردم عراق برای زیارت قبر سیدالشهدا به کربلا می‌روند و جمعیتی فراوان از آنها آنجا گرد هم می‌آیند. همین امر باعث شد یکی از فرماندهانش را با نیروهای فراوان برای نابود کردن قبر سیدالشهدا اعزام کند و مردم را از زیارت آن حضرت منع کند. این دستور به سال 237ق صادر شد ولی مردم ساکن در پیرامون بارگاه حضرت شعار دادند حتی اگر همگی کشته شویم، از زیارت آن حضرت دست نخواهیم کشید و کراماتی نیز که دیدند آنها را در این راه مصمّمتر کرد. فرمانده ماجرا را به متوکل نوشت و او نیز دستور داد فعلاً کاری نداشته باشد.