رهایی از تکبر پنهان

معرفی:

دوری از تکبّر را باید یکی از موضوعات اخلاقی مهم و کلیدی دانست. از طرف دیگر «پنهان بودن» برخی از صفات نادرست، ضربهٔ سنگین‌تری به انسان‌ها وارد می‌کند. پناهیان در این کتاب با اشاره به چگونگی پنهان شدن برخی از صفات اخلاقی نظیر تکبّر در وجود انسان، به نقش گمراه‌کنندهٔ آن در مسیر معنوی و معرفتی انسان پرداخته است.

گزیده کتاب:

«اگرچه تکبّر به مردم مراتب و انواع گوناگونی دارد، که باید دربارهٔ آن در مجال جداگانه‌ای سخن گفت، ولی در همهٔ انواع تکبّر نسبت به انسان‌ها، چه بزرگ‌تر از ما باشند چه نه، چه ضعیف‌تر از ما باشند چه نه، چه فضیلتی بر ما داشته باشند چه نه، و چه تکبّر به همهٔ آدم‌ها یا تکبّر به بعضی از آنها، یک وجه مشترک وجود دارد و آن خود تکبّر است که باید ریشه‌کن شود.

البته با خلقِ خدا نمی‌شود زیاد متکبّرانه برخورد کرد و به سختی می‌شود در مواجهه با انسان‌ها تکبّر را بروز داد. چون اگر با رفتارهای متکبّرانهٔ آشکار به مردم تکبّر کنیم، دچار مشکل می‌شویم؛ یا مردم ما را تحویل نمی‌گیرند، یا با ما هم‌کلام نمی‌شوند، یا با ما معامله نمی‌کنند و خلاصه در روابط اجتماعی دچار مشکل خواهیم شد. معمولاً مردم با آدم‌های متکبّر برخوردِ خوبی ندارند. لذا افراد برای تأمین نیازهایشان هم که شده، اغلب ناگزیرند تکبّرشان را نسبت به مردم بروز ندهند.

البته ما آدم‌ها برای تکبّر ورزیدن طرف خود را ارزیابی می‌کنیم، با همه یکسان برخورد نمی‌کنیم؛ مثلاً اگر طرف ضعیف بود، تکبّرمان را بروز می‌دهیم. ولی اگر منافعی از ما زیرِ دست او بود، حواسمان را جمع می‌کنیم، شاید تواضع هم نشان دهیم. ولی همیشه ضعیف‌کُشی رویهٔ رایج ماست.