مساله حجاب درجمهوری اسلامی ایران

 اثری میان‌رشته‌ای و تحلیلی که با صراحت و روشنگری به بررسی ابعاد حقوقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حجاب در چارچوب نظام جمهوری اسلامی می‌پردازد. هدف اصلی کتاب آن است که خواننده (چه پژوهشگر و دانشجو و چه علاقه‌مند به مسائل اجتماعی) بدون پیش‌زمینه تخصصی، با مبانی فقهی، شواهد تاریخی و مستندات میدانی آشنا شود و چشم‌اندازی همه‌جانبه نسبت به چالش‌ها و ضرورت‌های این پدیده پیدا کند.

در فصل اول، مؤلف پس از تبیین مفردات موضوع و واژگان کلیدی، جایگاه حجاب را در ادیان الهی، آیین‌های بشری و جوامع کهن تا معاصر بررسی می‌کند. با نگاهی مقایسه‌ای، ریشه‌های دینی و تاریخی حکم پوشش در متون اسلامی واکاوی شده و تحول نگرش جامعه مسلمان ایران به حجاب، پیش و پس از پیروزی انقلاب، به اختصار تشریح می‌گردد. این فصل، مقدمه‌ای است برای درک تفاوت دیدگاه‌های فقها درباره الزامی یا اختیاری بودن حجاب و ضرورت توجه به زمینه‌های فرهنگی و تاریخی حکم پوشش.

فصل دوم به علل «بد‌حجابی» در سه حوزه فردی، خانوادگی و اجتماعی می‌پردازد. دکتر غلامی در هر یک از این ساحت‌ها، ابتدا شناخت گرایش‌ها و رفتارها را تبیین کرده و سپس عوامل مؤثر—از کم‌آگاهی دینی و ضعف ریشه‌های خانوادگی تا تأثیر رسانه و فقر ساختاری—را تحلیل می‌کند. خواننده در این بخش با طیف گسترده‌ای از انگیزه‌ها و موانع فرهنگی آشنا می‌شود.

در فصل سوم، متناظر با علل شناسایی‌شده، راهکارهای پیشنهادی برای رفع مشکل بدحجابی ارائه شده است. در سه ساحت فردی، خانوادگی و اجتماعی، مجموعه‌ای از پیشنهادهای آموزشی، سیاست‌گذاری و برنامه‌های فرهنگی معرفی می‌شوند که با لحاظ نقش نهادهای رسمی و غیررسمی و استفاده از ظرفیت رسانه‌های نوین، قابلیت اجرا و تأثیرگذاری بالاتری دارند.

فصل چهارم مروری است بر روند قانون‌گذاری حجاب در جمهوری اسلامی؛ از مراحل تصویب قوانین و آیین‌نامه‌ها تا عملکرد نهادهای حاکمیتی و دستگاه‌های نظارتی. نویسنده نقدهایی را که درباره شفافیت فرایند قانونگذاری و تناسب مقررات با واقعیات اجتماعی مطرح است، طرح و با دلایل مستدل پاسخ می‌دهد.

در فصل پنجم یا همان فصل پایانی، شبهات متداول درباره حجاب نظیر نسبت آن با آزادی فردی، عمومی یا خصوصی بودن امر حجاب، و تأثیر پوشش بر مشارکت اجتماعی و امنیت روانی زنان پاسخ داده می‌شود. پاسخ‌ها به‌گونه‌ای تدوین شده که مخاطب با حداقل پیش‌زمینه، بتواند استدلال‌ها را دنبال کند و برداشت متعادلی از بحث به دست آورد.

مطالعه این کتاب برای دانشجویان حقوق، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و مطالعات جنسیت، همچنین پژوهشگران حوزه دین و فرهنگ و مسئولان فرهنگی، فرصتی بی‌نظیر است تا با نگاهی مستند و تحلیلی، به فهم بهتر این پدیده اجتماعی دست یابند. اگر به دنبال منبعی جامع و مستدل برای گفت‌وگوی سازنده پیرامون مسئله حجاب هستید، این اثر راهنمایی روشن و گامی به سوی درک عمیق‌تر قلمداد می‌شود.